Wszystkie materiały stosowane w stomatologii powinny być oceniane przez równoczesne rozważanie dwóch parametrów:
- właściwości fizycznych i mechanicznych;
- właściwości biologicznych (Schroeder).
W odniesieniu do wszczepów właściwości fizyczne i mechaniczne użytych materiałów powinny zapewniać ich wytrzymałość na siły występujące w trakcie żucia oraz właściwe ich przenoszenie na podłoże kostne.
Odnośnie do właściwości biologicznych Kasemo i Lansmaa radzą, aby przed wyborem materiału, który ma być trwale wprowadzony do żywych tkanek, postawić następujące pytania: czy powierzchnia materiału będzie wpływała na proces gojenia i w jaki sposób oraz czy układ biologiczny będzie atakował i próbował zmienić dany materiał i jego powierzchnię; jeżeli tak, to jak to się będzie odbywało. Odpowiedź na te pytania będzie warunkowała dobór odpowiedniego materiału. Jak wiadomo z doświadczeń empirycznych i prowadzonych badań, interakcje między żywą tkanką a różnymi materiałami bywają całkowicie odmienne.
W tym miejscu należy wspomnieć o zgodności biologicznej (biocompati-bility) między jakimkolwiek obcym materiałem a żywym organizmem. Jak uważa Schroeder, całkowita biokompatybilność nigdy nie występuje, istnieją tylko różne jej stopnie. Można chyba przyjąć stwierdzenie, że za biokom-patybilne uważa się te materiały, których interakcja z żywymi tkankami jest tak niewielka, że ani materiał, ani tkanki nie oddziałują wzajemnie na siebie. Chemiczne, mechaniczne, elektryczne oraz specyficzne właściwości powierzchniowe są czynnikiem wpływającym na biokompatybilność danego materiału.
Podstawowe cechy wszczepu oraz jego biokompatybilność uzyskuje się głównie dzięki materiałowi, z jakiego jest zbudowany, a zwłaszcza dzięki składowi jego warstwy zewnętrznej, kontaktującej się bezpośrednio z tkankami. Jak podaje Jaarda, zewnętrzna warstwa wszczepu o grubości kilku nanometrów ma zmienny kształt, zależny od takich czynników, jak technologia produkcji, metoda czyszczenia, sterylizacja i polerowanie. Dotyczy to głównie wszczepów z tytanu.
Jak wspomniano w rysie historycznym, w rozwoju implantologii próbowano stosować różne materiały - skorupa muszli, obsydian, stopy metali szlachetnych, stopy metali nieszlachetnych oraz materiały ceramiczne. Jak wykazały obserwacje kliniczne i badania eksperymentalne, tylko niektóre z nich spełniały warunki biokompatybilności i znalazły trwałe miejsce w arsenale materiałów implantologicznych. Wprawdzie stopy chromokobaltowe są ciągle jeszcze używane do wszczepów podokostnowych, ale są one stosowane obecnie w minimalnym procencie i z tego względu dalsze rozwiązania materiałowe będą dotyczyły tylko aktualnie stosowanych materiałów na wszczepy śródkostne, które teraz zajmują dominującą pozycję w implantologii stomatologicznej. Współcześnie stosowane są głównie materiały ceramiczne oraz czysty tytan i jego stopy.
Materiały ceramiczne
Korzystną cechą materiałów ceramicznych jest ich doskonała odporność na korozję, dobra koegzystencja oraz możliwość dokładnego połączenia z tkankami. Cechę tę mają materiały ceramiczne z kontrolowaną aktywnością powierzchniową, umożliwiającą bezpośrednie, chemiczne połączenie wszczepu z kością. Materiały zwane szkłem biologicznym (bioglass lub bio-glass-ceramic) zawieraj'4 w swoim składzie Wapń i fosfor w odpowiednich fizycznych proporcjach, co pobudza reakcję stymulującą formowanie się kości. Wadą tych materiałów jest mała odporność mechaniczna, zwłaszcza zaś duża łamliwość. Z uwagi na ich pozytywne cechy prowadzone są aktualnie intensywne badania naukowe i próby szerszego ich wprowadzania do implantologii.